Afgelopen week was de tweede ‘in het spoor van Ad van Goor’ waarbij ruim 200 logistieke professionals inzicht kregen in hoe je als bedrijf en als keten afhankelijkheid, vooral van China, kunt verminderen. Complimenten aan Hessel Visser en Mieke Dame voor de organisatie!
Veel logistieke bedrijven willen minder afhankelijk van derden worden. Hierbij kan gedacht worden aan het verplaatsen van de productielocatie dichter bij huis, want transport- en voorraadkosten hebben weinig invloed op de keuze van productie in de keten, zo liet prof. Jan Fransoo de aanwezigen zien. Een andere gedachtegang is het aanleggen van meer voorraad, maar door de gigantische inflatie liggen wereldwijd magazijnen al tjokvol. Wat moeten we dan concreet doen, was een veelgehoorde vraag tijdens het event. En terecht!
Het reduceren van afhankelijkheid in de keten is een belangrijk onderwerp in menig boardroom meeting, omdat we vandaag de dag leven in een wereld die extreem VUCA (Volatility, Uncertainty, Complexity en Ambiguity) is. Een belangrijke oorzaak hiervan ligt in de inmiddels acht maanden durende oorlog in Oekraïne. Dit leidt tot handelsbarrières, torenhoge gasprijzen, diesel die steeds moeilijker verkrijgbaar is, grondstof schaarste en onzekerheid over van alles ten top. Ook de corona pandemie heeft er bij veel bedrijven flink in gehakt, maar over Corona zou je nog kunnen zeggen dat deze van tijdelijke aard is. Als er een fabriek wegvalt, omdat er een bom op is gegooid, hoe bizar het ook is, kunnen we dat nog wel een behoorlijke poos opvangen (in het verleden brandde er ook wel eens een magazijn af om het maar zo te zeggen, het effect is hetzelfde), maar als bepaalde grondstoffen niet meer beschikbaar zijn of als we bepaalde consequenties van ons handelen niet langer kunnen dragen, zoals de opslag van enorme aantallen Lithium in Portugal, wordt het steeds complexer. De moraal over duurzaamheid is namelijk behoorlijk aan het veranderen.
Vanuit de overheid en de Europese Commissie wordt al jaren aangedrongen op meer aandacht voor duurzaamheid. Eigenlijk begint duurzaamheid nu écht in de picture te komen, alle subsidies en goed bedoelde initiatieven eerder ten spijt. Dit komt als je het mij vraagt niet zozeer door het besef logistieke- en productieketens nu echt milieuvriendelijk ingericht moeten worden, maar door de oorlog in Oekraïne, want hiermee worden we in onze portemonnee getroffen. Tja, dan pas zijn we geneigd om in actie te komen. Dus er is, helaas, een disruptieve ontwikkeling geweest, die er voor heeft gezorgd dat we nu sneller van het gas af willen. Het klinkt raar, maar dat is dan toch een voordeeltje van de oorlog, ofschoon die natuurlijk verschrikkelijk is. Corona was voor veel bedrijven vreselijk, maar heeft niet tot een wezenlijk andere manieren van werken geleid, die ook nog eens toekomst bestendig is.
Wat mij betreft is de conclusie dat we als logistiek veel praten over de veranderingen die we in onze bedrijven en in ketens moeten doorvoeren, maar dat we dat laatste erg met de handrem erop doen. Het gaat allemaal stapje voor stapje, kijken hoe het morgen gaat of volgende maand, aanpassen of doorgaan met het beleid en voor je het weet ben je, vergeleken met de opkomst van Corona, weer een paar jaar verder. Eigenlijk is er dan in de basis nog steeds niet echt veel wezenlijks veranderd. Er is een gebrek aan visie, ondernemerschap en afgewogen risico’s nemen. Ja, natuurlijk, de toekomst voorspellen, is vandaag de dag eigenlijk niet te doen, maar bedrijven zouden wel zo’n 10 jaar vooruit moeten kijken en verschillende scenario’s moeten door ontwikkelen. De vraag is natuurlijk ook wel of je dat wel van ze mag vragen, omdat nog heel veel aandacht naar korte termijn ontwikkelingen gaat. Maar ja, regeren is vooruit zien. Ad van Goor en Hessel Visser noemde dit 30 jaar geleden in het Integraal logistiek concept al tactisch en strategische logistieke besturing.
Veel bedrijven en ketens zijn nu dus behoorlijk in paniek. Wat moeten we doen, want eigenlijk blijkt dat veel dingen die we voorheen deden, zoals voorraad aanleggen, eigenlijk niet voldoende zijn. Je kunt natuurlijk ook afwachten, want ook die oorlog gaat wel weer een keer voorbij. Als je het mij vraagt, moeten we ‘gewoon’ integraal in onze ketens gaan samenwerken. Samenwerking moet volgens mij veel intensiever zijn, veel meer op relationeel en ideologisch niveau dan op transactioneel niveau. Bedrijven beschikken over het algemeen over veel data, ze hebben goede mensen in dienst, kennen de markt waarin zij opereren behoorlijk goed en zij hebben in het verleden best laten zien dat zij met andere omstandigheden kunnen omgaan, maar het lijkt er vandaag de dag toch veel meer op dat deze ‘oude’ competenties onvoldoende zijn. We staan het begin van een nieuw tijdperk staan. Daarom is samenwerking niet meer een ‘nice to have’ voor enkele believers die de voordelen er van in zien, maar is het inmiddels een keiharde ‘must have’ om de VUCA van vandaag de dag te kunnen overleven.
Als bedrijven niet bereid zijn om, ingegeven door Corona en de oorlog in Oekraïne, niet fundamenteel anders met ketenpartners om te gaan (ketensamenwerking intensiveren dus), vanaf productdesign tot en met het order to pay proces en het ‘after life cycle proces,’ dan zal er uiteindelijk niets veranderen. Veel bedrijven leggen dan het loodje en de overlevers gaan dan weer op dezelfde manier door. Niets verbeterd, geleerd en de moeilijke jaren snel weer vergeten……. Dan verandert er uiteindelijk dus niets. Maar ja, ook dat is een keuze en of het een verstandige keuze is, merken we in de komende jaren wel. Ik zeg in elk geval ga voor intensieve ketensamenwerking en zorg dat er echt iets verandert.